فشار خون چیست؟ مشکلات فشار خون، علائم و درمان آنها

فشار خون نیرویی است که جریان خون به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. در طول روز فشار کمی بالا و پایین می‌شود. اما گاهی عوامل مختلف باعث می‌شوند، فشار تا حد زیادی کاهش یا افزایش پیدا کند. با فشارسنج می‌توان این مشکل را تشخیص داد. علت فشارخون پایین و بالا متفاوت بوده و پزشک برای تشخیص علت آن احتمالا آزمایش خون تجویز می‌کند.

اگر دچار مشکلات در فشارخون هستید یا می‌خواهید از سلامت قلب و عروق خود مطمئن شوید، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که فشار خون چیست؟ چه عددی فشار بالا را نشان داده و چه عددی مربوط به فشار پایین است؟ مشکلات مربوط به فشار چه علائمی دارند و علت آنها چیست؟ چگونه می‌توان آنها را درمان کرد و در صورت عدم درمان چه عوارضی در پی خواهد داشت؟

فشار خون چیست؟

زمانی که قلب خون را به سمت اندام‌ها پمپاژ می‌کند و خون از این اندام‌ها به قلب بازمی‌گردد، نیرویی به دیواره رگ‌ها وارد می‌شود. به این نیرو فشار خون می‌گویند. در طول روز به طور طبیعی فشارخون کاهش و افزایش پیدا می‌کند. فشارخون برحسب میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود. عدد آن دورقمی است و فشار سیستولیک و دیاستولیک را نشان می‌دهد. این دو عدد به‌صورت زیر تعریف می‌شوند.

• فشار سیستولیک: زمانی که قلب خون را به سمت بیرون می‌راند، این فشار ثبت می‌شود.
• فشار دیاستولیک: این فشار مربوط به زمانی است که قلب بین ضربان‌ها استراحت می‌کند.

اگر به‌عنوان‌مثال فشار به‌صورت ۱۳۰ روی ۸۰ (۸۰/۱۳۰) نشان داده شود، به این معنی است که فشار سیستولیک ۱۳۰ میلی‌متر جیوه و فشار دیاستولیک ۸۰ میلی‌متر جیوه است.

متن انگلیسی:
The doctor can use the high or low number to diagnose blood pressure. However, if you are over 50, they usually focus more on the first number as a risk factor for heart disease.
ترجمه متن:
پزشک می‌تواند از عدد بالا یا پایین برای تشخیص فشارخون استفاده کند. بااین‌حال، اگر شما بالای ۵۰ سال دارید، معمولا بیشتر روی عدد اول به‌عنوان یک عامل خطر برای بیماری قلبی تمرکز می‌کنند.

clevelandclinic

جدول فشار خون

فشارخون نرمال، بالا و پایین طبق جدول زیر تعریف می‌شود.

فشارخون	سطح فشار سیستولیک و دیاستولیک
فشارخون نرمال	حدود ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه
فشارخون بالا	تا ۸۹/۱۳۹ میلی‌متر جیوه (در معرض خطر فشارخون بالا) بالاتر از ۹۰/۱۴۰ فشارخون بالا
فشارخون پایین	کمتر از ۶۰/۹۰ میلی‌متر جیوه

۱. فشار خون نرمال

محدوده طبیعی فشارخون عدد ۸۰/۱۲۰ است. اگر چندین بار فشارخون خود را اندازه گرفته‌اید و در این حدود قرار دارد، فشار خون نرمال است. سعی کنید رژیم غذایی سالم داشته باشید و هر روز ورزش کنید تا فشارخون همیشه طبیعی باشد.

۲. فشار خون بالا

اگر به طور مداوم اندازه فشار سیستولیک بالاتر از ۱۲۰ و فشار دیاستولیک کمتر از ۸۰ باشد، در خطر ابتلا به فشار خون بالا قرار دارید و می‌توان با تغییر سبک زندگی از آن پیشگیری کرد. در مرحله اول فشارخون بالا فشار سیستولیک ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلی‌متر جیوه بوده و فشار دیاستولیک به ۸۰ تا ۸۹ میلی‌متر جیوه می‌رسد. در این مرحله احتمالا پزشک تغییر سبک زندگی را توصیه می‌کند. اگر شخص در معرض خطر حمله قلبی یا سکته باشد، داروهایی تجویز می‌شود.

زمانی که فشارخون به طور مداوم بالاتر از ۹۰/۱۴۰ باشد، حتما باید داروهای فشارخون تجویز شود. فشار بالاتر از ۱۲۰/۱۸۰ مرحله بحرانی بوده و در این وضعیت احتمال سکته مغزی یا حمله قلبی وجود دارد. باید در این شرایط سریعا به پزشک مراجعه کنید تا علت فشار خون بالا مشخص شود.

فشار خون ریوی

فشار خون ریوی یکی از انواع فشارخون بالا است. در این بیماری شریان‌های ریه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. در این وضعیت دیواره شریان‌های ریوی ضخیم شده و به‌خوبی منبسط نمی‌شوند. سمت راست قلب بیشتر کار کرده و ممکن است باعث نارسایی قلبی شود.

۳. فشار خون پایین

فشار خون پایین یا افت فشارخون نیز در برخی افراد دیده می‌شود. زمانی که فشار سیستولیک کمتر از ۹۰ و دیاستولیک کمتر از ۶۰ باشد، شخص دچار افت فشارخون شده است. گاهی حتی ممکن است داروهای مربوط به فشارخون بالا این وضعیت را ایجاد کنند. در این شرایط باید به پزشک اطلاع دهید تا داروها یا دوز آنها تغییر کند.

علائم فشار خون

اگر فشارخون در حد کمی بالا یا پایین شود، علامتی ایجاد نمی‌کند و متوجه آن نخواهید شد. اما تغییرات بیشتر نشانه‌هایی ایجاد می‌کند. در ادامه علائم فشارخون بالا و پایین را ذکر می‌کنیم.

علائم فشار خون بالا

فشارخون بالا معمولا هیچ علامتی ندارد. به همین دلیل به آن قاتل خاموش می‌گویند. اما اگر فشار بیش از حد افزایش پیدا کند، ممکن است نشانه‌هایی داشته باشد. از علائم فشار خون بالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• سردرد
• خونریزی بینی
• تعریق
• حالت تهوع
• تنگی نفس

علائم فشار خون پایین

از علائم فشار خون پایین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• احساس سبکی سر
• ضعف
• سرگیجه
• غش

در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فشارخون شما به طور ناگهانی افزایش یا کاهش پیدا کرده است یا علائم مشکوکی مانند تنگی نفس، حالت تهوع، تب یا ادرار زیاد دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. عدم توجه به این علائم ممکن است عوارض جدی ایجاد کند.

برای بررسی علائم فشار خون باید به کدام دکتر مراجعه کرد؟

اگر به دنبال راهی برای کنترل فشار خون هستید یا علائم مشکوکی دارید، باید با متخصص قلب و عروق یا دکتر عمومی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر قلب وجود دارد.

علت فشار خون

فشار خون ثابت نیست و در طول روز مدام افزایش و کاهش می‌یابد. زمانی که در حال فعالیت یا ورزش هستید، فشار افزایش پیدا کرده و در زمان استراحت کاهش پیدا می‌کند. سن و داروها نیز از عوامل موثر در تغییرات فشار خون هستند. فشار خون در بارداری نیز دچار تغییرات می‌شود. افزایش فشار در اواخر بارداری طبیعی است. اما تغییرات زیاد آن ممکن است عوارضی ایجاد کند. عملکرد قلب و مقاومت رگ‌های خونی روی فشارخون تاثیر دارند. در ادامه علت کاهش و افزایش فشار را توضیح می‌دهیم.

زمانی که در حال فعالیت یا ورزش هستید، فشار افزایش پیدا کرده و در زمان استراحت کاهش پیدا می‌کند.

علت فشار خون بالا

فشار خون بالا جز مشکلات شایع است که بسیاری از زنان و مردان به آن دچار هستند. علل مختلفی ممکن است باعث این عارضه شوند. علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون می‌تواند یکی از موارد زیر باشد.

• سابقه خانوادگی فشارخون بالا یا بیماری قلبی
• بیماری قلبی عروقی
• دیابت
• سن بالای ۶۰ سال
• کلسترول بالا
• قرص‌های ضدبارداری
• چاقی و اضافه‌وزن
• سیگار
• عدم تحرک
• مصرف زیاد نمک

علت فشار خون پایین

فشار خون پایین علل مختلفی دارد. علت فشار خون پایین ممکن است یکی از موارد زیر باشد.

• ایستادن بعد از مدت زمانی نشستن یا درازکشیدن
• بیماری قلبی
• بارداری
• بعد از غذاخوردن (به‌ویژه در افراد مسن، بیماری دیابت و پارکینسون)
• حمام طولانی
• مشکلات هورمونی مربوط به غده تیروئید یا غدد فوق‌کلیوی
• برخی داروها
• سطح پایین ویتامین B12 و اسیدفولیک
• اختلالات اشتها مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی

چگونه می توان مشکلات فشار خون را تشخیص داد؟

مشکلات مربوط به فشارخون معمولا هیچ علامتی ندارند. به همین دلیل بهتر است سالانه یک چکاپ انجام دهید تا از وضعیت فشارخون مطلع شوید. اگر فشارخون بالا یا پایین باشد، احتمالا پزشک از شما بخواهد که در روز چند بار فشار خود را در خانه اندازه بگیرید. اگر دچار فشارخون بالا یا پایین باشید، باید برای تشخیص علت بروز آن آزمایش خون به نام آزمایش فشار خون انجام دهید.

دستگاه فشار خون چیست؟

انواع فشارسنج دستگاه کوچک و قابل‌حمل است که می‌توان با آن به‌راحتی فشارخون را اندازه گرفت. برای اندازه‌گیری فشار صاف بنشینید. آستین لباس را بالا بزنید و کاف دستگاه را ببندید. پاها را روی هم نگذارید. دست باید روی میز و بازو هم‌سطح با قلب باشد. دستگاه فشارسنج در این حالت بدون هیچ دردی فشار شما را اندازه می‌گیرد. اگر فشارسنج دیجیتالی نباشد، باید از گوشی پزشکی استفاده کنید.

درمان فشار خون

اگر فشار خون بیش از حد افزایش یا کاهش پیدا کند، ممکن است عوارض جدی در پی داشته باشد. به همین دلیل درصورتی‌که فشارخون شما بالا یا پایین است، باید سریعا برای درمان و کنترل آن اقدام کنید. در ادامه روش درمان هر یک از این عارضه‌ها را توضیح می‌دهیم.

درمان فشار خون بالا

برای درمان فشار خون بالا باید علاوه بر مصرف داروهای فشارخون سبک زندگی را تغییر دهید. از مهم‌ترین نکات برای مدیریت فشار خون بالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
• منظم ورزش کنید.
• رژیم غذایی متعادل داشته باشید. مصرف نمک و چربی را کاهش دهید. رژیم غذایی دش برای این بیماران بسیار مناسب است.
• الکل و سیگار مصرف نکنید.
• استرس و عصبانیت را تاحدامکان کنترل کنید.
• داروهای فشارخون را تحت‌نظر پزشک منظم مصرف کنید.

درمان فشار خون پایین

معمولا فشارخون پایین نیاز به درمان ندارد. اما اگر علت آن بیماری زمینه‌ای باشد یا به طور ناگهانی فشار کاهش پیدا کرده باشد، باید برای درمان آن اقدام کرد. درمان فشار خون پایین ممکن است شامل موارد زیر شود.

• دارو برای رفع کاهش فشارخون
• تغییر دارو یا دوز مصرفی درصورتی‌که علت افت فشارخون مصرف دارو باشد.
• تغییر در رژیم غذایی مانند افزایش مصرف مایعات یا مصرف نمک
• درمان بیماری زمینه‌ای

ویتامین ب ۳۰۰ و فشار خون

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است ویتامین‌های گروه B به کاهش فشارخون کمک کنند. این ویتامین فشارخون سیستولیک و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد. به همین دلیل می‌توان برای پیشگیری از سکته ویتامین ب ۳۰۰ را تجویز کرد.

برای درمان مشکلات فشار خون به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

برای درمان مشکلات فشارخون اعم از فشارخون بالا یا پایین باید با دکتر قلب و عروق یا پزشک عمومی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر عمومی وجود دارد.

عوارض مربوط به فشار خون چیست؟

فشارخون بالا و پایین اگر کنترل نشوند، هر کدام ممکن است عوارضی ایجاد کنند. از مهم‌ترین عوارض آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

عوارض فشارخون بالا:

• بیماری قلبی
• سکته مغزی
• زوال عقل
• مشکلات چشمی
• بیماری کلیوی

عوارض فشارخون پایین:

• شوک هیپوولمیک: حجم خون کاهش پیدا کرده و قلب عملکرد خود را از دست می‌دهد.
• شوک قلبی: ضربان قلب پایین آمده و پوست سرد و خشک می‌شود.
• شوک توزیعی: سیستم عروقی مقاومت را از دست می‌دهد و قلب نمی‌تواند این وضعیت را جبران کند.
• شوک انسدادی: سیستم قلبی عروقی مسدود شده و از جریان خون جلوگیری می‌شود.

سوالات متداول شما

احتمالا با سوالاتی در مورد مشکلات فشار خون روبرو شده‌اید. به همین دلیل در ادامه به سوالات پرتکرار شما در مورد فشارخون پاسخ می‌دهیم.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

فشار خون درواقع نیرویی است که جریان خون به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. در طول روز به طور مداوم فشار افزایش و کاهش پیدا می‌کند. به‌عنوان‌مثال در زمان فعالیت و ورزش فشارخون بالا رفته و در زمان استراحت پایین می‌آید. برای سنج فشارخون باید از دستگاه فشارسنج استفاده کنید. اگر چندین بار عدد آن بالاتر یا پایین‌تر از فشارخون نرمال بود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی بیماری زمینه‌ای، مصرف دارویی خاص یا سبک زندگی باعث مشکلات فشارخون می‌شود.

برای درمان مشکلات فشارخون پزشک داروهایی را تجویز می‌کند. حتما باید سبک زندگی تغییر کند. سعی کنید رژیم غذایی سالم داشته باشید. سیگار و الکل مصرف نکنید. هر روز ورزش کنید. درصورتی‌که فشارخون بیش از حد بالا یا پایین باشد، ممکن است عوارض جدی برای شما ایجاد شود.

اگر فشارخون شما مدام بالا و پایین می‌شود یا علائم مشکوکی دارید، باید برای تشخیص علت آن و درمان عارضه با فوق تخصص قلب و عروق یا پزشک عمومی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با متخصص قلب وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

منبع: nhs، cdc، clevelandclinic، heart، harvard، healthdirect